Vijf financiële denkfouten die iedereen een vermogen kosten

Als je sparen maar moeilijk vindt, is dat helemaal niet zo raar. Ons brein is daar namelijk niet goed op ingericht, we handelen vaak irrationeel als het gaat om geldzaken. Ook succesvolle mensen lopen in een paar valkuilen die onbeduidend lijken, maar opgeteld op lange termijn bakken geld kosten.

Hier zijn vijf financiële vergissingen die vrijwel iedereen begaat.

Vergissing 1: relatief denken in plaats van in absolute getallen

Stel je ziet in de schoenwinkel een paar sneakers voor 60 euro. In een andere winkel vind je exact hetzelfde paar, maar dan voor 40 euro. Wauw! Je besluit – uiteraard – de schoenen in de tweede winkel te kopen. Mooi 20 euro bespaard!

Een maand later ga je op meubeljacht. Op de meubelboulevard valt je keuze op een prachtig leren bankstel van 1.580 euro. Je checkt online en ziet dat hetzelfde bankstel bij een andere aanbieder voor 1.560 euro te krijgen is. Je kijkt je partner een keer aan maar dat verschil is de moeite niet waard. Je besluit de koop in de eerste winkel te doen.

Toch gaat het om exact dezelfde besparing als bij de schoenen. Op een dure aankoop lijkt het verschil kleiner, maar dat is het niet.

Moeilijk te bevatten, maar je brein misleidt je hier. Je bent een financieel wonder als je het bankstel in de tweede winkel koopt. De kans is groot dat jij in staat bent om vermogen op te bouwen.

Het gaat hier om het principe. Dat is namelijk ook van toepassing op je loon. Ga je meer verdienen, dan ben je geneigd om meer en grotere bedragen uit te geven. Dit komt doordat je relatief denkt: je ziet de uitgave in verhouding tot je salaris.

Voor een bankdirecteur is 500 euro niks, voor een bijstandsmoeder een fortuin. Voor wie financieel onafhankelijk wil worden is het 500 euro.

Vergissing 2: geld dat binnenkomt geen bestemming geven

Als je op het punt staat een aankoop te doen, denkt geen mens na over de alternatieven – iets anders waar je hetzelfde bedrag aan zou kunnen besteden. Dat is heel begrijpelijk: in de winkel ga je geen lijstje maken van dingen die je door deze aanschaf níet kunt kopen.

Doe dat wel vooraf! Geef binnenkomend geld een duidelijke bestemming en doe dat zo specifiek mogelijk. Stop je 100 euro in het potje 'kapotte wasmachine', dan is de kans kleiner dat je het voor een bezoekje aan de bioscoop gaat gebruiken, of zelfs aan een andere reparatie.

Verdeel 1.000 euro noodgeld ook liever over 10 specifieke potjes (wasmachine, auto, tv, cv-ketel…) dan dat je het hele bedrag in één stroppenpot stopt. Bij een grote hoop heb je eerder het gevoel dat er genoeg voorhanden is en dat er – op een beslismoment – wel iets uit kan. Splits je het op, dan zie je dat dat niet zo is.

Wie budgetteren op detailniveau beheerst, mag misschien een nerd zijn. Maar hij of zij is ook gekwalificeerd om grotere doelen te verwezenlijken.

Vergissing 3: jezelf rijk rekenen

Wie zijn huis verkoopt, heeft waarschijnlijk een hoger verkoopbedrag in gedachten dan de makelaar. Het is menselijk om de waarde van je eigen bezittingen te overschatten. Bijvoorbeeld omdat je er emotioneel aan gehecht bent. Realiseer je dat die emoties van nul waarde zijn voor de koper.

Dit geldt ook voor een favoriet schilderij, een antieke klok of je voetbalplaatjes. Verkoop je jouw bezittingen, ga dan op zoek naar een gangbare prijs en niet naar de gek die er een fantastisch bedrag voor geeft.

Houd je toch voet bij stuk, dan is er een kans dat je een heel redelijk bod laat lopen. Vertrouw erop dat een outsider objectief de waarde kan inschatten voor zowel de kopende als verkopende partij.

Ook het omgekeerde is van toepassing. Stel je stuit op de laatste postzegel die jouw bijzondere collectie compleet maakt. Mogelijk ben je in al je opwinding geneigd om er te veel geld aan uit te geven, omdat het verzamelstuk voor jou extra emotionele waarde heeft.

Dit terwijl de huidige bezitter er graag van af wil. Kijk rustig wat hij ervoor vraagt of wat anderen het item waard vinden.

Vergissing 4: je verlies niet nemen

Is iets een slechte investering gebleken maar nog niet voltooid, dan ben je geneigd om het te af te maken en er nog meer geld aan uit te geven. Anders zou de investering voor niets zijn geweest.

Dit is een verkeerde gedachte die niet alleen de sponsors van Donald Trump overkomt. Zij betaalden tegen beter weten in miljoenen dollars voor liefst zestig bij voorbaat kansloze rechtszaken over de verloren Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2020. Ze beschikten over geen enkel bewijs dat de verkiezingen oneerlijk waren verlopen en bleven zichzelf samenzweringstheorieën voorhouden.

Als je eenmaal ergens in hebt geïnvesteerd, is het moeilijk om dat los te laten. Dit geldt niet alleen voor vermogenden met een groot ego. Blijven rijden met een pechauto kost waarschijnlijk alleen maar meer geld. Doe het ding meteen weg.

Ook in dit geval staan je emoties je financiële welzijn in de weg. Bedenk altijd waar je nu staat en waar je met een beslissing naartoe gaat. Leer van het verleden, maar reken het nooit mee.

Vergissing 5: "Ik leef nu" zeggen

Mensen kunnen maar moeilijk vooruitdenken en zijn bereid hun toekomstige ik genadeloos tekort te doen.

Tijdens de eerste fase van de coronapandemie in het voorjaar van 2020 wisten we al dat er een tweede virusgolf zou volgen in het najaar. Alle experts waarschuwden daarvoor. De lockdownmaatregelen lieten echter op zich wachten tot na de uitbraak, met alle maatschappelijke en economische gevolgen van dien.

Ook persoonlijk-financieel gaat het vaak zo. We beslissen tegen beter weten in op het moment zelf in plaats van ruim vooraf. Je werkgever bewaart je vakantiegeld niet voor niets tot mei.

Zo is ook maandelijks automatisch een bedrag sparen beter dan incidenteel sparen. Kies je voor dat laatste, dan gaan de vele verleidingen je doel in de weg staan. Eén keer de verleiding weerstaan is veel makkelijker dan twaalf keer.

Een proef van de Harvard-universiteit heeft het nut van automatisch overboeken naar een spaarrrekening bewezen: de proefkonijnen zagen hun spaarsaldo binnen een jaar met liefst 81% groeien.

Denk juist in de toekomst

Wie financieel slim is, denkt vooruit. Stel het is einde winter en er zit een gat in je wintersjaal. De wintersjalen zijn in de opruiming. Toch koop je geen nieuwe omdat je hem over een week niet meer nodig hebt. Je toont je hiermee bereid om volgend jaar het dubbele te betalen.

De geldnerds onder ons kopen de sjaal nu. Wie dit snapt, beleeft niet alleen veel meer plezier aan geld – hij verkeert ook nog eens in een prima uitgangspositie om een serieus vermogen op te bouwen.

(door Ton Hermans, 3 maart 2021; Foto: Shutterstock)